หน่วยที่ 2

การเลี้ยงลูกก็เหมือนการสร้างปิรามิดขั้นบันได

ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 5,000 ปีก่อน...อู๋! วันนี้หมอจะย้อนไปไกลกว่าเมื่อกรุงสุโขทัยเป็นราชธานีอีกครับ

ขอให้ดูรูปปิรามิดขั้นบันไดของโซเซอร์ (Djoser) ที่ซักการาห์ (Saqqarah) ประกอบ

ซักการาห์อยู่ทางตอนใต้ของกรุงไคโร ปิรามิดขั้นบันไดนี้เป็นปิรามิดที่สร้างขึ้นเมื่อประมาณศตวรรษที่ 27 ก่อนครืสตกาลเก่าแก่กว่าปิรามิดที่กิซา (Giza) ที่ทุกคนคุ้นตา

การเลี้ยงลูกก็เหมือนการสร้างปิรามิดขั้นบันไดครับ สร้างขึ้นไปทีละชั้น หากชั้นฐานแข็งแรง ชั้นสองก็สร้างง่ายขึ้น หากชั้นสองสร้างได้แข็งแรง ขั้นสาม สี่ ห้า ก็สร้างได้ง่ายตามลำดับ ในที่สุดก็จะได้ปิรามิดที่แข็งแรง เปรียบได้เหมือนวัยรุ่นที่แข็งแรง ในทางตรงข้ามหากสร้างฐานเละเทะ อะไรต่ออะไรก็เลเทะตามขึ้นไปเป็นกระบวน เปรียบเหมือนได้วัยรุ่นที่เละเทะในตอนท้าย

คราวนี้เวลาคุณแม่ลากลูกมาหาผมหรือไปหาจิตแพทย์ใดๆ ก็ขอให้ทราบว่าวัยรุ่นที่เราเห็นนั้นคือวัยรุ่นที่มีฐานรากไม่แข็งแรง จะคาดหวังให้คุณหมอซ่อมแซมปิรามิดที่ฐานรากไม่แข็งแรงให้แข็งแรงในเร็ววันก็จะเป็นความคาดหวังที่เกินจริง หากาดหวังมากคุณหมออาจจะทำได้เพียงซ่อมส่วนยอดให้เท่านั้น อย่างง่ายและอย่งเร็วที่สุดคือจ่ายยาให้วัยรุ่นกิน

ขอให้ดูรูปปิรามืดแห่งคาเฟร  (Khafre) ที่กิชาประกอบ กิซาอยู่ทางตะวันตกของกรุงไคโร ความจริงมหาปิรามืดทั้งสามควรมีหินปูนสีขาวคลุมอยู่ที่ยอดแต่ปัจจุบันเหลือเพียงปิรามืดแห่งคาเฟรที่เห็นได้อยู่ เมื่อผมเห็นยอดสีขาวนั้นก็นึกถึงการเทยารักษาวัยรุ่น

จะได้ผลเพียงใดก็ไม่ทราบ อาจะดีกว่า ง่ายกว่า และเร็วกว่าการพูดคุยกับวัยรุ่น เพระจำนวนวัยลุ่ยเจ็บป่วยทางจิตนั้นมากมายเหลือเกิน รักษาหลายคนด้วยยาภายในเวลาที่ตำกัดอาจจะเหมาะสมกว่ารักษาได้เพียงคนเดียวแล้วทิ้งคนที่เหลือไป อย่างไรก็ตาม ข้อเสียที่มีอยู่คือแว่วว่ายาต้านอารมณ์เศร้าบางขนานนั้นสามารเหนี่ยวนำการฆ่าตัวตายของวัยรุ่นด้วย

ดังที่ผมเคยบอกหลายครั้งว่าภายใต้รูปลักษณ์ภายนอกอันแสนจะน่ารำคาญจนทนดูไม่ค่อยได้ของวัยรุ่นนั้น พวกเขามักมีอารมณ์เศร้าแฝงเร้นอยู่จิตเวชศาสตร์สมัยใหม่เชื่อว่าหากกำจัดอารมณ์เศร้าทิ้งได้ พฤติกรรมก็น่าจะดีขึ้นได้ด้วย แต่ก็อย่างว่า สมมุติฐานนี้จะเป็นจริงก็น่าจะสืบเนื่องจาการมีรากฐานที่แข็งแรงก่อนแล้วด้วย

วัยรุ่นมักมีอารมณ์เศร้า

เพระพวกเขาไม่สามารถตอบคำถามตนเองได้ 2 ข้อ ข้อแรกคือเขาเป็นใคร และข้อสองคือเขาจะไปไหน

เขาเป็นใคร หมายถึง เขามีอัตลักษณ์ (Identity) อย่างไร ยกตัวอย่างง่ายๆ เราเชื่อว่าวัยรุ่นปัจจุบันกำลังสร้างอัตลักณษ์ด้วยมือถือ ของแบรนด์เนมหรือพฤติกรรมก่อกวนสังคมในรูปแบบต่างๆ แต่ตัวตนจริงๆ ภายในจิตใจนั้นว่างเปล่า

เขาจะไปไหน หมายถึง เขาควรเรียนอะไร ประกอบอาชีพอะไร ยกตัวอย่างง่ายๆ เราเชื่อว่าวัยรุ่นปัจจุบันไม่รู้จะเรียนอะไรเพราะเรียนยังไงก็เป็นผู้แพ้ (เนื่องจากอย่างไรผู้ชนะก็ต้องเป็นคนจำนวนน้อย) นอกจากนี้ต่อให้เรียนจบก็ไม่รู้จะไปทำงานอะไร (เนื่องจากมีไม่กี่คณะนั้นที่มั่นใจได้ว่าเรียนจบมีรายได้ดีรออยู่)

เช่นนี้จึงว่าวัยรุ่นปัจจุบันกำลังอยู่ในภาวะวิกฤตแท้จริง และความยากลำบากของชีวิตที่เป็นอยู่นี้แผ่กระจายไปทั่วทั้งสังคม หลายเรื่องสังคมเป็นผู้มอบให้ด้วย เช่น เรื่องการศึกษา เป็นต้น

อย่างไรก็ตาม คุณพ่อคุณแม่คงอยากทราบว่าเมื่อพวกเรายังแก้ปัญหาสังคมไม่ได้ ในฐานะหน่วยย่อยเช่นครอบครัวสามารถทำอะไรได้บ้าง

พูดจริงๆนะคับ

กลับไปสร้างปิรามิดกันใหม่

ย้อนกลับไปเมื่อประมาณ 5,000 ปีก่อน..อู๋! เรื่องมันยาว ก่อนพลิกอ่านตอนต่อไป ให้นั่งดูรูปปิรามิดขั้นบันไดของโซเซอรืเปรียบกับหน้าตาลูกวัยรุ่นของเราไปพลางๆก่อน

ไม่แน่อาจจะคิดออกก็ได้ครับว่าชั้นไหนของเขาที่เสียหาย

วัยรุ่นที่เราเห็นนั้นคือวัยรุ่นที่มีฐานรากไม่แข็งแรง

จาคาดหวังให้คุณหมอซ่อมแซมปิรามิดที่

ฐานรากไม่แข็งแรงให้แข็งแรงในเร็ววัน

ก็จะเป็นความคาดหวังที่เกิดจริง

อ้างอิง

โครงการหนังสือเล่ม อันดับที่ 217

ชุด: จิตวิทยาและการเลี้ยงดูลูกวัยรุ่น

ชือเรื่อง: กว่าจะถึงวัยรุ่นก็สายเสียแล้ว

นพ.ประเสริฐ  ผลิตผลการพิมพ์

ISBN 978-974-7152-72-2

พิมพ์ครั้งแรก  มีนาคม 2551